Urbana IL, University of Illinois, Manuscript 4

Notes

University of Illinois at Urbana-Champaign, Manuscript no. 4 (olim shelfmark X.612.36-T34e; olim ms. 18; olim ms. 46066).  Paper, fourteenth century, 38 folios.  Illuminated headpiece; bound in "[m]odern half calf". "Obtained in 1921 from Miss Alpha L. Owens, of Ithaca, N.Y." (De Ricci, sub lem., p. 699).  Not listed in Ihm.  

A paper enclosed reads the following on the one side: "Theophilus (Physician) Mss. Θεοφίλου περ[ὶ] διαχωρημάτων [the writing is non-native and a second hand has clarified some of the letters]. Medicine in general[.]   On paper; unpublished[.]  14th century[.]  Octavo   $100.00".  The other side reads: "Incorrect information[:] Not "medicine in general," but a technical work."

Fols. 1r-9v:  Theophilus Protospatharius, Περὶ Διαχωρημάτων (TLG 0729.003).

2v  Subscription: ἀρχὴ σοφίας.

Fols. 9v-14v:  A short medical compendium attributed in De Ricci's catalogue to Theophilus (Protospatharius), but we cannot verify whether this work is also Theophilus's.  In the margin by the beginning is a note of two lines, of some dozen or fourteen characters per line.  Our film WEST.URB.1.1 is otherwise quite clear, but this (title?) is obscured, leading one to assume that the fault lies with the manuscript.  We hesitate to prejudice the reader, but it may read something like «† Κ_ _ ά > > π ν ό κ η ν / > ὰ ν _ _ α _ η ν τ ι α ν :»)

9v  Περὶ οἰδημάτων, φλυκτήδων [οὕτω] καὶ ἀποστημάτων (Incipit, «Εἴρηται δὲ οἰδήματα καὶ ἀποστήματα ἀπὸ μεταφορῶν σωμάτων εἰς φλεγμονὴν ἡ σὰρξ ἐπαρθεῖσα καὶ φυσηθεῖσα, ὄγκωσις λέγεται· ἀλλ' ὅσα μὲν ὑπόδυνα εἰσὶ καὶ σκληρὰ καὶ  μεγάλα σημαίνουσι κίνδυνον θανάτου...»).  /  Περὶ τὴς ἐν τῷ προσώπῳ διαγνώσεως.  /  Περὶ βλεφάρων.

10r  Περὶ ῥινῶν.  /  Περὶ φύματος ἐπάνω ὀφθλαμμῶν.  /  Περὶ φύματος ἐν τραχήλῳ καὶ ὑποκάτων τῶν ὀφθαλμῶν.  /  Περὶ ἱδρώτων ψυχρῶν τῷ κεφάλῳ [οὕτω].  /  Περὶ κοιμωμένων καὶ ἀνεῳγότων τὸ στόμα.  /  Περὶ κυνάγχης.

10v  Περὶ ὤτων  στόματος καὶ ἐμέτου.  /  Περὶ φάρυγγος.  /  Περὶ ὀδονταλγίας.  /  Περὶ σταφυλπης.  /  Περὶ πτυτελῶν.  

11r  Περὶ φρενίτιδος.  /  Περὶ φύματος ἐπὶ τοῦ στήθους.  /  Περὶ τετανῶν [leg. τετάνων], σπασμῶν καὶ βράγκων.  /  Περὶ πυρεσσόντων προγνωστικὰ τελευτῆς.

11v  Περὶ πυρετοῦ πλανήτου.  /  Περὶ τῶν μὴ διαλειπόντων πυρετῶν.  / Περὶ τριταίου.  /  Περὶ τῶν ὀξέων πυρετῶν.

12r  Περὶ οἰδήματος ἐν μασχάλῃ ἀριστερᾷ.  /  Περὶ τῶν δύο ἀμφοτέρων πλευρῶν.  /  Περὶ πνευμονίας.

12v  Περὶ φθισικῶν.  / Περὶ στομάχου πάσχοντος.  /  Περὶ ἥπατος.  /  Περὶ σπληνικῶν.  /  Περὶ ἀλγηδόνος κοιλίας.

13r  Περὶ ἰσχιάδος.  /  Περὶ δυσεντερίας.

13v  Περὶ λειεντερίας.  /  Περὶ ὄρχεος δεξιοῦ [!]  /  Περὶ κύστεως.  /  Περὶ ὕδρωπος.  /  Περὶ πόνου ἕδρας.

14r  Περὶ οὔρων.  /  Περὶ αἱμορραΐδος.  /  Περὶ τῶν φευγόντων ἀπὸ τῆς κλίνης.  /  Περὶ δακτύλων καὶ ὀνύχων.  /  Περὶ τῆς τῶν γερόντων τελευτῆς.  /  Περὶ ἀχροούντων ἵνα εὔχροοι γένωνται.  /  Περὶ γυναικείων παθῶν.

14v  Desinit, «Χρὴ δὲ εἰδέναι τοῦ στόματος τὰ χείλη εἰ μὲν ἀνάεισιν· ταῦτα γὰρ τὰ σημεῖα γίνονται καὶ φαινόμενα· πάντῃ εἰσὶν ἀνέλπιστα :~  Π(α)ρακαλῶ δὲ ὑμᾶς τὴν γραφὴν ταύτην ὡς τῆς ἀληθείας ἐχούσης φυλάττειν ἐν ἀκριβείᾳ. Εἰ δὲ μὴ εἴη ταῦτα προγνωστικὰ γεγράφαμεν ἀληθεύοντες, κατακαιέσθω ἡ βίβλος αὕτη, ἵνα μή τις αὐτὴν εὕρῃ καὶ μάθῃ, καὶ χρώμενος εὐδοξῇ ὥσπερ καὶ ἡμεῖς διατετελέκαμεν, ἀθάνατον ἔπαινον παρὰ τῆς τῶν ἀνθρώπων δόξης κεκτημένοι.»

Fols. 14v:  Hierophilus Chalcedonius, Περὶ Τροφῶν (TLG 0745.001), ch. 9 (September; editione discrepat).

Fols. 14v-15v:  A short collection of medicinal recipes (simples), coinciding at least in part with Dioscorides' Περὶ Ἁπλῶν Φαρμάκων and probably Aëtius Medicus, Oribasius and Pseudo-Galen.  [1.] Εἰς ἡπατικὸν καὶ σπληνιτικὸν δόκιμον:+  «Λάβε σκολοπένδριον βοτάνην καὶ λειοτριβήσας προξ[ήραινε] ἐν σκιᾷ· δίδου κοχλιάρια βʹ μετ' οἴνου κυάθου ἑνός... »

15v  Desinit precedens, «...καὶ μεθ' ὕδατος, ὕδωρ τὸ ἀπὸ σιδήρου πυρουμένου θερμαθὲν, ὄξος σκίλλινον καταροφούμενον» (cf. TLG 0656.002; for example Bk. 2, chs. 10sq.).

Fols. 15v-37v:  Psellus, Ποίημα [seu Πόνημα] ἰατρικόν (TLG 2701.015, no. 9; Iter Psellianum no. 1061 (POE.9; p. 486); Ideler vol. 1, opusc. 13). In iambs, in two books: I (vv. 1-242) and II (vv. 243-1374). Cf. Athens Βιβλιοθήκη τῆς Βουλῆς χγρ. 84, fols. 34r-38v; Berlin Deutsche Staatsbibliothek Phillips 1566, fols. 38r-52r; and Parisinus græcus 1630, fols. 32r-42r (whence Boissonade's editio princeps: Anecd. Gr. vol. 1, pp. 175-232; corrigenda on pp. 454-455).  Our Ideler and Anecdota Græca links in Online Resources go to the work in question; we also include a link to Google Books' extensive preview of Paul Moore's inestimable book, though unfortunately the page for no. 1061 is not included there.

Fols. 37v-38r: [Medical excerpts]

37v  Ὅσα κεφαλὴν βλάπτει (Incipit, «Συκάμινα, βάτζινα, κεδρόκοκκα, φοινίκια...» The first section is from the anonymous Περὶ Χυμῶν, Βρωμάτων καὶ Πωμάτων (TLG 0721.010, ch. 31, ed. discrep.)).

38r  Ἀπὸ θυμιάματος κεφαλῆς (Dioscorides: TLG 0656.002, 1.4).  /  Περὶ τοῦ τριταίου («Πρὸς τοὺς τιτραϊκοὺς ἁρμόζει πόματα λαμβανόμενα πρὸ μιᾶς ὥρας τῆς ἐπισημασίας...»).  /  Περὶ τῶν νεοσσῶν χελιδόνων (Dioscorides: TLG 0656.002, 1.21).

Fols. 38v: Table of the signs of the zodiac.

Final page:

† Κατὰ τὴν σήμερον, ἥτις ἐστὶ δευτέρα τοῦ Νοεμβρίου μηνός, ἡμέρᾳ Τετράδι, ἔτους κόσμου ͵ϚωϞγʹ ἔτους ἐκοιμήθη ὁ ἀδελφός μου Θεόδωρος τοῦ Τζουνῆ [οὕτω] Κων(σταντίου).
† Κατὰ  τὴν ιγʹ τοῦ Φεβρουαρίου μηνός, τῆς αὐτῆς ἰνδικτιῶνος, τῇ πρώτῃ ἡμέρᾳ τῆς ἁγίας Τεσσαρακοστῆς, ἥτις ἐστὶν ἡ Δευτέρα [καὶ?] χιὼν κατῆλθε πολλή. Κατὰ τὴν λʹ τοῦ Μαΐου μηνός, ἡμέρᾳ Τρίτῃ, μνημ(ονευ)μένου [vel sim.] τοῦ ἁγίου Εὐτυχίου [kalend. greg. VI. april.] τοῦ μαθητοῦ τοῦ ἁγίου Ἰωάννου τοῦ θεολόγου ἐνεννήθηκε ὁ υἱός μου Θεόδωρος ὁ
† Ἄνθιμος